Home
Książki
Czytelnia
Publikacje naukowe
Artykuły pupularnonaukowe
Prywatnie
|
Rasa holsztyńsko-fryzyjska
Znaczący wpływ na aktualny stan hodowli bydła
czarno-białego na świecie wywarła odmiana holsztyńsko-fryzyjska (hf). Odmianę tę wyhodowano w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, wywodzi się ona jednak z importowanego do Ameryki Północnej niemieckiego i holenderskiego bydła czarno-białego. Gdy w 1905 r. wybuchła w Europie epidemia pryszczycy, import bydła wstrzymano, a zakupione dotychczas pogłowie selekcjonowano przez kilkadziesiąt lat w kierunku mlecznym (Puchajda i in. 1995).
Do Polski pierwsze jałówki holsztyńsko-fryzyjskie sprowadzono z Ameryki Północnej w 1973 r. W następnych latach rozpoczęto import nasienia buhajów hf. Zapoczątkowało to prace hodowlane nad doskonaleniem krajowej populacji bydła czarno-białego (Jasiorski, 1991).
Holsztyno-fryzy są bydłem wcześnie dojrzewającym. Pierwsze wycielenia następują w 24. miesiącu życia. Buhajki przy urodzeniu osiągają wagę 38-45 kg, a cielaczki 35-40 kg.
Umaszczenie zwierząt jest czarno-białe i czerwono-białe. Genetycznie jest to rasa rogata. Bydło to charakteryzuje się dużą wyprostowością (wysokość w kłębie wynosi u buhajów 140-145 cm, a u krów 135-150 cm), znaczną masą ciała (buhaje ważą ok. 1 050 kg, a krowy 650-700 kg), płaskim umięśnieniem (Nowicki i in., 1995).
Dorosła krowa holsztyńsko-fryzyjska ma wysoko zawieszone wymię o długiej podstawie, dużej szerokości, umiarkowanej głębokości i równych ćwiartkach (Jurczak, 1997). Strzyki są cylindryczne o poprawnej długości i grubości. Wymiona są dobrze przystosowane do doju mechanicznego. Rzadziej niż u innych odmian rasy czarno-białej (cb) obserwuje się stany zapalne wymienia (mastitis).
Czystorasowe hf pod względem wydajności mlecznej dysponują wysokim, przekraczającym 8 000 kg mleka za 305 dni, dojem i znacznie przewyższają pozostałe odmiany bydła cb (Bielak i Mandecki, 1995; Nowicki i in., 1995; Kandzi i Pawlak, 1997).
Rekord wydajności mleka w okresie laktacji ustanowiony
w 1975 roku przez krowę Beecher Arlinda Ellen wynosił
25 047 kg. Natomiast rekord życiowej wydajności mleka również należy do krowy tej rasy i wynosi 150 409 kg,
a ustanowiła go krowa College Ormsby Burk w 14 laktacjach.
"Użytkowanie krów holsztyńsko-fryzyjskich w warunkach polskich"
|
|
 Czytelnia
WPŁYW OKRESU ŻYWIENIA NA ZAWARTOŚĆ BIAŁKA W MLEKU
Podstawowy skład chemiczny mleka podlega znacznym wahaniom, uwarunkowanym przez wiele czynników. W piśmiennictwie zootechnicznym panuje pogląd, że na skład mleka często w znacznie większym zakresie wpływają czynniki środowiskowe (m.in. żywienie, utrzymanie i pielęgnacja) niż czynniki genetyczne.
Żywienie stanowi podstawowy czynnik środowiskowy, który wpływa na zmianę wydajności mlecznej krów oraz skład mleka. W przeciwieństwie do uwarunkowań genetycznych, które prowadzą do zmian w zawartości podstawowych składników mleka (białko, tłuszcz) poprzez żywienie krów można wywołać korzystne zmiany w zawartości tłuszczu w mleku.
Jak podają Litwińczuk i in. (1997) w ostatnich latach wiele mleczarni przeszło na nowy system rozliczeń opłat za mleko, a mianowicie wg zawartości białka w mleku. W tej sytuacji przed hodowcami bydła mlecznego stoi nowe zadanie: jak w racjonalny sposób na drodze pracy selekcyjnej pozyskać pogłowie zwierząt, które dawałyby mleko bogate w białko i suchą masę. Poza tym według Hibnera i Sakowskiego (1997) przemysł mleczarski wykazuje niezbyt wielkie zainteresowanie udziałem tłuszczu w mleku. Jest to spowodowane niższym zapotrzebowaniem rynkowym, wynikającym ze zmian sposobu odżywiania się konsumentów, mających świadomość, że spożywanie nadmiernych ilości tłuszczów zwierzęcych jest źródłem cholesterolu. Ponadto przemysł mleczarski broni się przed wzrastającymi kosztami, związanymi z magazynowaniem nadwyżek tłuszczu.
Zmiany zawartości białka w mleku mogą być spowodowane żywieniem, lecz ich zakres jest znacznie mniejszy w porównaniu do zmian poziomu tłuszczu w mleku.
Krowy holenderskie cechuje również wysoka zawartość białka w mleku – 3,46%; we Francji i Niemczech – 3,25%, podczas gdy w Polsce zawartość białka w mleku krów, będących pod kontrolą mleczności, kształtuje się w granicach od 3,06% (Dymnicki i in., 1995) do 3,24% (Czaplicka i in., 1998).
Zawartość białka w mleku pierwiastek hf importowanych z Holandii, Niemiec
i Francji do Polski wyniosła odpowiednio: 3,39%, 3,24% i 3,10% (Sawicka,1999). Natomiast Puchajda i in. (1999b) stwierdzili, że zawartość tego składnika w mleku krów hf importowanych z Francji i Niemiec wyniosła odpowiednio 3,29% i 3,25%. W badaniach innych autorów zawartość białka w mleku krów rasy cb kształtowała się na poziomie: 3,24% - Litwińczuk i Gnyp (1993), 3,39% - Kamiński (1997), 3,28% - Litwińczuk i in. (1997), 3,14% - Czplicka i in. (1998), 3,20% - Czerniewicz i in. (1999).
Z przeprowadzonych badań własnych wynika, że wystąpiły istotne różnice w średniej zawartości białka w mleku, czterech ocenianych grup pierwiastek, w okresie żywienia zimowego i letniego. Średnią zawartość białka w mleku pierwiastek w kolejnych miesiącach żywienia zimowego przedstawiono na rysunku 1.
Tradycyjne* - pasza treściwa produkcyjna normowana wg systemu INRA
Rys.1.
Średnia zawartość białka w mleku pierwiastek w kolejnych miesiącach żywienia zimowego (Szymańska,2001)
Z rysunku tego wynika, że najwyższą zawartość tego składnika mleka uzyskały pierwiastki z wszystkich czterech grup w kwietniu a różnica miedzy grupą II a IV wyniosła 0,16%. Podobnie w badaniach Czaplickiej i in. (1993) oraz Puchajdy i in. (1993) wykazano, że najwięcej białka w mleku miały pierwiastki rasy cb (3,09%) jak również mieszańce cb x hf (3,19%) również w kwietniu. Natomiast Szulc i in. (1992) oraz Szulc i in. (1995) podają, że krowy rasy cb w ciągu trzech pierwszych miesięcy laktacji uzyskały zawartość białka w mleku ma poziomie 3,17% i 3,14%. Uzyskane w badaniach własnych wyniki są zbliżone również do danych Litwińczuka i Litwińczuk (1986), wskazujących, że również w kwietniu maksimum zawartości tego składnika w mleku przypadało u krów cb (3,06%) i mieszańców cb x hf (3,01%). Charakteryzując pierwszy miesiąc żywienia zimowego – grudzień, zaobserwowano, że różnica w zawartości białka, między grupą I a II pierwiastek hf, w stosunku do wydajności maksymalnej wyniosła odpowiednio w grupach: I - 0,01% i II - 0,28% (rys.6).
Szymańska i in. (1998) podają, że pierwiastki rasy cb i mieszańce cb x hf, urodzone w sezonie jesienno-zimowym, miały zawartość białka w mleku na poziomie odpowiednio: 3,02% i 2,90%. Wartości te są znacznie niższe od uzyskanych w badaniach własnych.
Żywienie tradycyjne* - pasza treściwa produkcyjna normowana wg systemu INRA
Rys.2.
Średnia zawartość białka w mleku pierwiastek w kolejnych miesiącach żywienia letniego (Szymańska,2001)
Średnią zawartość białka w mleku pierwiastek w kolejnych miesiącach żywienia letniego przedstawiono na rysunku 2. Obrazuje on, że najwięcej białka zawierało mleko pierwiastek z I i II grupy z udojów wrześniowych a z grupy III i IV
w lipcu. W badaniach Litwińczuka i Litwińczuk (1986), dotyczących września stwierdzono, że średnia zawartość białka w mleku w grupie mieszańców cb x hf była
o 0,1% niższa niż u krów rasy cb. Najniższą średnią zawartość białka w mleku uzyskały pierwiastki z grupy II, III i IV w czerwcu, a różnica w stosunku do maksymalnej zawartości tego składnika mleka wyniosła odpowiednio w grupach:
II – 0,44%; III - 0,24% i IV – 0,23% (rys.2). Natomiast w badaniach Czaplickiej i in. (1993) oraz Puchajdy i in. (1993) zawartość białka w mleku od maja do września wzrosła w grupie krów czarno-białych o 0,08% a w grupie mieszańców cb x hf
o 0,29%.
Mleko krów cb otrzymujących dodatek paszy treściwej, normowany wg systemu INRA, zawierało więcej białka niż stwierdzono to w surowcu pochodzącym od importowanych rówieśnic.
dr inż. Anna-Maria Szymańska
05-01-2003
|
HOME CZYTELNIA KSIĄŻKI PUBLIKACJE ARTYKUŁY PRYWATNIE
| |
